Kabinet zet koers met Ontwerp-Nota Ruimte: keuzes voor de leefomgeving
Nederland staat voor grote ruimtelijke opgaven, onder meer op het gebied van woningbouw, bereikbaarheid, energie, defensie, economie, landbouw en natuur. Stuk voor stuk opgaven die vragen om ruimte, terwijl die steeds schaarser wordt. Daarom presenteert het kabinet vandaag, op voorstel van minister Mona Keijzer (Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening), de Ontwerp-Nota Ruimte met daarin de nationale ruimtelijke keuzes en richtingen voor Nederland voor de periode tot 2050 en met een doorkijk naar 2100.
Elke regio telt in een mooi Nederland dat werkt
De Ontwerp-Nota Ruimte hanteert het motto ‘elke regio telt’. Dat betekent: sterk houden wat sterk is en sterker maken wat sterk moet zijn. Zo bieden we perspectief aan elke regio en doen we recht aan de onderscheidende kracht van de verschillende delen van Nederland. Daarbij zijn drie principes leidend: ruimte zoveel mogelijk meervoudig benutten, aansluiten bij unieke kenmerken van regio’s en problemen niet zondermeer doorschuiven naar toekomstige generaties.
Minister Keijzer: “We staan als land voor enorme opgaven die vragen om nationale richting en keuzes. Maar de ruimte is schaars en kunnen we maar één keer goed verdelen. Daarbij willen we dat Nederland herkenbaar blijft voor haar inwoners, maar niet alles blijft bij het oude. We kunnen immers niet stil blijven staan. Hierbij telt elke regio, want we hebben alle regio’s nodig bij de opgaven in de fysieke leefomgeving. We schuiven problemen niet zondermeer door naar elders of toekomstige generaties en streven naar een rechtvaardige verdeling van de lusten en lasten.”
De Ontwerp-Nota Ruimte ordent de verschillende beleidskeuzes binnen vier samenhangende thema’s:
1. Wonen, werken en bereikbaarheid
Elke regio heeft zijn eigen kenmerken, opgaven en ambities en daarom wil het Rijk samen met provincies, regio’s en gemeenten werken aan vijf onderscheidende ontwikkelstrategieën voor wonen, werken en bereikbaarheid: versterken, initiëren, stimuleren, transformeren en accommoderen (VISTA).
Om de woningnood op te lossen worden circa130 nieuwe, grootschalige woningbouwlocaties aangewezen, waarvan 4 nationaal en 127 regionaal. Daarnaast maken we ruimte voor de ontwikkeling van kleinschalige en middelgrote woningbouwlocaties, van ‘straatje erbij’ bij kleine kernen, tot ‘wijkje erbij’ (tot 100 woningen) binnen of aansluitend op bestaande kernen en passend in de ruimtelijke context. In totaal gaat het om ruim 1 miljoen woningen tot 2035. We streven naar nabijheid van wonen en werken, dus regionale economie en woningbouw gaan samen op. Voldoende groen en voorzieningen zijn, net als een goede bereikbaarheid, belangrijke randvoorwaarden bij woningbouw. Daarom investeert het Rijk in nieuwe verbindingen tussen en binnen regio’s.
2. Economie en energie
Om onze economie concurrerend te houden, behouden we ruimte voor bedrijvigheid en richten bedrijventerreinen efficiënt in. We geven daarnaast prioriteit aan de forse uitbreiding en verzwaring van de energie-infrastructuur. Grote energieclusters, zoals de Rotterdamse haven en Chemelot, zijn expliciet aangewezen als ‘van nationaal belang’, vanwege hun rol voor de economische ontwikkeling en de energie- en grondstoffentransitie. En we werken met regio’s aan het versterken van de regionale economie. Verder dragen ontwikkelingen van Defensie niet alleen bij aan onze veiligheid, maar ook aan regionale economisch kansen.
3. Landbouw en natuur
Landbouw is essentieel voor onze voedselzekerheid, de leefbaarheid van het landelijk gebied en de instandhouding van onze waardevolle cultuurlandschappen. Daarom gaan we zorgvuldig om met het onttrekken van landbouwgrond voor andere functies. Daarnaast is een robuuste en veerkrachtige natuur essentieel voor een gezonde en veilige leefomgeving en drinkwatervoorziening. Daarom willen we biodiversiteit en natuurkwaliteit herstellen, met een focus op meervoudig ruimtegebruik bijvoorbeeld door combinaties met ruimte voor de rivieren of oefengebieden van Defensie.
4. Water en bodem
Een veilig en leefbaar Nederland begint bij gezonde bodems, schoon (drink)water en bescherming tegen overstromingen. Laag-Nederland blijft ook op lange termijn veilig bewoonbaar. We werken aan bodemherstel, versterken de dijken, geven rivieren meer ruimte en beschermen onze drinkwaterbronnen. Zo is Nederland voorbereid op klimaatverandering en zeespiegelstijging, meer neerslag, hitte en droogte, verzilting en bodemdaling.
Reageren op de Nota
De komende maanden kunnen inwoners, overheden en andere belanghebbenden reageren op de Ontwerp-Nota Ruimte. Het kabinet neemt alle reacties mee bij de verdere uitwerking van de nota, die in 2026 definitief wordt vastgesteld en vervolgens de zelfbindende nationale omgevingsvisie is onder de Omgevingswet.