Publicatiedatum 8 oktober 2025
Op vrijdag 26 september was het zover. Na jaren van voorbereiding, overleg, onderzoek en dialoog heeft het kabinet het ontwerp van de Nationale Omgevingsvisie vastgesteld, of zoals we die noemen: de Ontwerp-Nota Ruimte.
Een bijzondere mijlpaal, die markeert dat de Rijksoverheid weer nadrukkelijk positie inneemt bij het maken van keuzes en het geven van sturing aan de inrichting van ons land. Een rol en positie die we lange tijd minder zichtbaar hebben vervuld. Omdat we er een tijd niet waren, moesten we binnen het Rijk ook opnieuw werken aan samenhang en samenwerking. Daarvoor hebben we de nationale Omgevingstafel opgericht, ook bekend als het DG-overleg Fysieke Leefomgeving. Aan die tafel kwamen alle nationale programma’s en plannen samen die ruimte vragen: van de Energiehoofdstructuur en de ruimte voor defensie tot de locaties voor grootschalige woningbouw. Alles is hier integraal gewogen. Samen hebben we leidende principes en afwegingskaders ontwikkeld om te kunnen ordenen, waarbij de vertrouwde ‘lagenbenadering’ ons kompas bleef.
Tegelijkertijd hebben we met de provincies en specifieke regio’s intensief samengewerkt via het NOVEX-traject. In die trajecten hebben we, met ruimtelijke voorstellen en veel gesprekken, gezocht naar de gezamenlijke opgaven en oplossingen. Dat was soms een zoektocht, met vallen en opstaan – maar wel écht samen.
Zo hebben we als rijksoverheid, geheel in de geest van de Omgevingswet, gewerkt aan integrale afwegingen: over grenzen heen, met oog voor balans tussen benutten van de ruimte en het beschermen van wat bescherming nodig heeft.
En dan is het best spannend als het product, waaraan zoveel mensen hebben bijgedragen, het levenslicht ziet. Een beetje als een studioalbum dat nu wordt uitgebracht - en dan afwachten wat ‘ze’ ervan vinden. De eerste reacties zijn positief: men is blij dat er weer een nationale visie is, die richting geeft en uitnodigt tot gesprek.
Dat we kiezen om heel Nederland in al haar verscheidenheid te betrekken in de keuzes kan ook op steun rekenen. We hebben namelijk heel Nederland nodig om de opgaven een plek te geven. Tegelijkertijd leven er nog veel vragen en ontbreekt een uitvoeringsagenda. Die agenda gaan we maken nadat we op ‘tournee’ zijn geweest in heel Nederland.
Vanaf 6 oktober tot en met 15 december ligt de Ontwerp-Nota ter inzage. We gaan het land in, waar we praten met medeoverheden. We lichten de nota toe, delen de onderliggende data en bespreken de gemaakte keuzes. Alle reacties nemen we mee bij het opstellen van een krachtige uitvoeringsagenda en de definitieve Nota Ruimte. Vervolgens zullen we via diverse Programma’s zoals bedoeld in de Omgevingswet de doorwerking van deze visie naar plannen en uitvoering vormgeven.
Nu begint de volgende fase: luisteren naar reacties en samen verder bouwen aan de definitieve Nota Ruimte. Ik ben trots dat ik dit mag doen met zoveel bevlogen en deskundige mensen – binnen en buiten het Rijk. Wat mij betreft is dit pas het begin van een breed en waardevol gesprek over de toekomst van Nederland.
Ik zie ook uw bijdrage graag tegemoet via www.inspraaknotaruimte.nl.