Bedrijventerrein Hessenpoort: samenwerken aan biodiversiteit, duurzame energie en vitaliteit
Praktijkverhalen
In een serie van 7 praktijkverhalen onderzoekt journalist Marieke Berkers op uitnodiging van de afdeling Ruimtelijke Kwaliteit uiteenlopende gebiedsontwikkelingen. Welke ruimtelijke kwaliteit is er gerealiseerd en welke lessen zijn er geleerd? In aflevering vijf staat bedrijventerrein Hessenpoort centraal.
Verduurzaming bedrijventerrein
Hessenpoort is een bedrijventerrein van ongeveer 400 hectare groot in de buurt van Zwolle. Ondernemers willen hier graag duurzaam energie opwekken en werken in een groene omgeving. Samen met de gemeente heeft de ondernemersvereniging (ongeveer 65 leden) beleid opgesteld om projecten rondom duurzaamheid in samenhang gerealiseerd te krijgen.
Smart Energy Hub Zwolle-Noord
Duurzaam energie opwekken is een mooie ambitie, maar de ondernemers stootten al snel hun neus. De ambitie was om 400 megawatt (MW) aan duurzame energie op te wekken. Dat bleek niet te lukken vanwege netcongestie. Het elektriciteitsnet kon niet meer dan 90 MW terugnemen en met uitbreiding was slechts tot 180 MW mogelijk.
Om het toch mogelijk te maken verder te verduurzamen is op initiatief van de provincie Overijssel, de gemeente Zwolle en diverse private partners project Smart Energy Hub Zwolle-Noord van start gegaan. De hub is in feite een waterstofketen: een systeem voor productie, distributie en compressie- en overslag voor waterstof. Een elektrolyser maakt groene waterstof van de overtollige opgewekte groene energie. Door de druk te verhogen van 30 naar 350 bar kan de groene waterstof worden gecomprimeerd, opgeslagen en vervoerd. Het systeem maakt gebruik van verschillende duurzame energiebronnen, zoals zonne-energie, windenergie, biomassa en geothermie. De geproduceerde waterstof kan voor allerlei doelen worden gebruikt, zoals zero-emissie rijden, procesindustrie of verwarming van woonhuizen met een waterstofketel. Om te zorgen dat de stroomvoorziening stabiel is zullen meerdere batterijen in gebruik genomen worden.
Het Smart Grid van de Energy Hub maakt gebruik van geavanceerde technologie, zoals sensoren, data-analyse en kunstmatige intelligentie om het energieverbruik te optimaliseren. 2023 zijn al drie ondernemingen aangesloten op een sturingsplatform. De met de netbeheerder gecontracteerde capaciteit voor teruglevering delen zij onderling. Andere bedrijven zullen snel volgen.
Opschalen
Eerste stap was de aanleg van zonnepark in 2019. Als locatie is een gebied onder de hoogspanningsmasten gekozen, een plek waar vanuit veiligheidsoogpunt niet gebouwd mag worden. Met deze invulling is deze ruimte slim benut. Het zonneveld voorziet Hessenpoort al in 25% van haar totale elektriciteitsvraag.
Smart Energy Hub Zwolle-Noord kreeg in 2022 van netbeheerder Enexis de status van innovatief pilotproject. Niet alleen de ruim zestig bedrijven op bedrijventerrein Hessenpoort zullen hun energiegebruik en het opwekken ervan op elkaar gaan afstemmen, maar op termijn ook alle grootverbruikers die in dit deel van het electriciteitsnet zijn gevestigd.
Hessenpoort Natuurlijk
Op het terrein is in samenwerking met NL Greenlabel en Natuur en Milieu Overijssel ook het project ‘Hessenpoort, Natuurlijk!’ uitgevoerd, met als doel vergroten van de biodiversiteit. In overleg met de gemeente zijn biodiverse bermen ingezaaid met een kruidenmengsel in plaats van een eentonig grasmengsel. Daarnaast wordt een extensief maaibeleid toegepast. Ook is samenwerking gezocht met Stichting Straatboer, waardoor de saaie hekken langs de bedrijven worden vergroend met bloeiende bonenstruiken, zonnebloemen, fruit en andere groenten. Een aantal kavels kreeg een tijdelijke groene invulling, waardoor de totale uitstraling van het terrein erop vooruitging en vanwege de biodiverse invulling ook de biodiversiteit. Op een voormalige Transferro-terrein zijn plantvakken met middeljonge bomen, struiken, en inheemse kruiden geplant. Deze gaan wateroverlast en hittestress tegen. De gesloten verharding rondom het pand is geminimaliseerd en er is ruimte gemaakt voor groenblauwe structuren. Parkeerplekken zijn voorzien van waterpasserende bestrating. Ook werd een insectenhotel voor solitaire bijen geplaatst. Door al deze ingrepen heeft het voormalige Transferro-terrein een NL Terreinlabel A-score behaald, een methodiek om de duurzaamheid van terreinen en kavels te beoordelen.
Parkmanagement en beheer
In Zwolle was het zonder de inzet van een parkmanager lastig geweest de Energy Hub van de grond te krijgen. De bedrijven moesten namelijk ineens met hun buren en netbeheerders samenwerken, iets wat ze niet gewend zijn. Sijtsema speelde als spin in het web en vanwege haar neutrale positie een belangrijke rol als verbinder en stimuleerde en motiveerde mensen om samen te werken. Om de meerwaarde van parkmanagement steviger te agenderen en kennis te delen heeft de bedrijfstak zich georganiseerd in de Nederlandse Vereniging van Parkmanagers.
Vitaliteitscentrum
Sociaal-economisch levert de goede samenwerking tussen ondernemers ook kansen op. Via een abonnementsdienst hebben de bedrijven op Hessenpoort toegang tot een vaste bedrijfsarts, een arbodienst, periodieke preventieve medische onderzoeken en vitaliteitscafés. Er wordt met name ingezet op preventief gezondheidsbeleid. Een aantal bedrijven heeft vanwege deze diensten haar ziekteverzuim kunnen verlagen. Ook wordt gekeken naar uitwisselingsmogelijkheden van personeel in piek- of dalperioden.